Koningsdag door de jaren heen: zo veranderde het feest sinds Koninginnedag met Juliana en Beatrix!

Het defilé van Juliana – 1949 tot 1980

Toen koningin Juliana in 1948 de troon overnam, werd Koninginnedag voortaan gevierd op haar verjaardag: 30 april. In 1949 introduceerde zij het inmiddels iconische defilé op Paleis Soestdijk. Duizenden mensen kwamen met bloemen en cadeaus, die ze persoonlijk aan de koningin mochten overhandigen.

Vanaf de jaren 50 was dit evenement live op televisie te volgen. Hoewel het tegenwoordig misschien als wat saai wordt gezien, zat toen heel Nederland aan de buis gekluisterd.

Onder Juliana werd Koninginnedag bovendien een officiële vrije dag, waardoor het een echt feest voor jong en oud werd.

Beatrix brengt het feest naar de mensen – 1980 tot 2013

Bij haar troonbestijging in 1980 koos koningin Beatrix ervoor Koninginnedag op 30 april te laten staan, uit respect voor haar moeder. Slim, want haar eigen verjaardag valt op 31 januari – niet bepaald ideaal voor een buitenfeest.

Beatrix brak met het traditionele defilé en besloot het land in te trekken. Ze bezocht elk jaar een andere stad of dorp samen met haar familie, en ging actief in gesprek met het volk. Deze persoonlijke benadering werd zeer gewaardeerd en vormde het begin van de Koningsdag zoals we die nu kennen.

De opkomst van de vrijmarkt

Een onmisbaar onderdeel van Koningsdag (en daarvoor Koninginnedag) is de vrijmarkt. Al vanaf de jaren 60 en 70 begonnen kinderen en volwassenen in steden als Amsterdam hun tweedehands spullen op straat te verkopen. In 1971 werd de vrijmarkt officieel erkend als onderdeel van het feest.

Voor velen is het dé reden om vroeg uit bed te gaan: op zoek naar koopjes, nostalgie of gewoon de gezelligheid van struinen langs de kleedjes.

Koninginnenacht: feesten tot de zon opkomt

In de jaren 80 en 90 werd de avond vóór Koninginnedag minstens zo populair als de dag zelf. In veel steden barstte het feest ’s avonds al los. In Den Haag groeide de Koninginnenach, gestart in 1989, uit tot een groots muziekfestival. Tegenwoordig kennen we dit onder de naam The Life I Live, dat elk jaar tienduizenden bezoekers trekt.

Ook steden als Utrecht en Amsterdam staan bekend om hun uitbundige Koningsnacht, met optredens, markten en dansfeesten tot diep in de nacht.

Een bijzondere Koninginnedag – 2006

Niet elke Koninginnedag viel op 30 april. In 2006 viel deze dag op een zondag, en werd het feest een dag eerder gevierd: op 29 april. Koningin Beatrix bezocht dat jaar Almere en Zeewolde, die zich van hun feestelijkste kant lieten zien.

Voor het koningspaar in wording, prins Willem-Alexander en prinses Máxima, was dit een bijzondere periode: ze waren toen nog jonge ouders van Amalia en Alexia. Prinses Ariane zou het jaar erop geboren worden.

De geboorte van Koningsdag – 2013

Met de troonwisseling op 30 april 2013, werd Koning Willem-Alexander het staatshoofd van Nederland. Hiermee veranderde Koninginnedag officieel in Koningsdag, dat voortaan gevierd zou worden op 27 april, de echte verjaardag van de koning.

Deze verandering was even wennen, maar inmiddels is Koningsdag net zo ingeburgerd als zijn vrouwelijke voorganger.

Net als zijn moeder trekt Willem-Alexander met zijn gezin het land in. Elk jaar is een andere gemeente het toneel van de festiviteiten, met muziek, sport, spel en cultuur. Alleen van koekhappen is bekend dat de koning daar liever niet aan meedoet…

Koningsdag tijdens corona – 2020

Een opvallende editie was Koningsdag 2020. Door de coronapandemie moest het hele feest thuis gevierd worden. De overheid riep op tot een ‘Koningsdag Thuis’, waarbij mensen digitaal, op balkons of in de tuin de verjaardag van de koning vierden.

Hoewel het een sobere variant was, liet het zien dat saamhorigheid niet per se massa’s mensen nodig heeft. Oranje tompouces, vlaggetjes en virtuele borrels hielden de traditie levend.

Terug naar het heden – 2025

In 2025 valt Koningsdag op zaterdag 26 april, omdat 27 april op een zondag valt – en de regel is: Koningsdag wordt nooit op een zondag gevierd. Dit jaar vindt het officiële bezoek plaats in Doetinchem, waar de koninklijke familie opnieuw hartelijk zal worden ontvangen.

Na ruim 140 jaar geschiedenis is Koningsdag nog altijd springlevend. Of je nu houdt van een ouderwetse vrijmarkt, een groot muziekfestival of gewoon gezellig borrelen in het park, één ding is zeker: deze feestdag hoort bij Nederland zoals oranje bij de vlag.